Muhiimadda shaqadu waa joogtaynta u hoggaansamidda ilaalinta shuruucda dalka iyo nidaamka shaqada.
Haddii aad maqasho maxbuus, maxkaxaddu ma kuu sawirtay helitaanka caddaalad, caddaalad, iyo caddaalad? Qol mugdi ah oo lagu qaato nolosha sannado, bilooyin, maalmo iyo todobaad ama qofkii oo lagu waayo dambiga? balse halkaan ayaa ka duwan intaas aan soo sheegnay oo kama jirto nolosha boholyowga iyo murugada leh ee aan ararta hore isku waydiinay, marka laga yimaado in qofku xoriyaddiisa laga qaaday, haddana waxaa jirta horumar la gaaray oo aan ka jirin badi dalkan mudada sodonka sano burburka ahaa in badan oo kamid ah.
Barnaamijka Wadajirka ah ee Ilaalinta & Horumarinta Xuquuqul Insaanka (Joint Programme on Protection of Human Rights) ee sare-u-qaadista wadashaqaynta warbaahinta iyo hay’adaha garsoorka, lana dhowro xuquuqul insaanka ayaa maamulka Daljir ku kormeey laamaha caddaaladda qaybo ka mid ah gaar ahaana xabsiga wayn ee gaalshiraha oo ku yaala dhanka koonfur bari ee magaalada Bosaso oo lagu soo xiro dadka maxkamadaha ay dambiga ku helaan, kuwa la tuhunsanyahay ee hay’adaha nabadgalyadu siiyaan baaritaanka mudada 45ka cisho ee loo yaqaano rumaanka, saldhigyada booliska gaar ahaana saldhigga bartamaha ee Bosaso oo lagu xiro dadka dambiyada lagu soo eedeeyo kahor intaan maxkamadda la saarin.
Taliska ciidanka asluubta ee xabsiga Gaashaanle sare Shire Siciid Maxamed , kuxigeenkiisa Sakariye Cabdicasiis Maxamuud iyo maxaabiista ayaan ku waraysanay qaybo ka mid ah barnaamijkan.
Taliyaha ciidanka aslubta ayaa inoo sheegay in tirada xabsiga hadda ku jirta ay yihiin 343 maxbuus oo isugu jira kuwa galay dambiyo culus sida dil iyo dambiyo fudud, maxaabiista ayaa si’ aan kala sooc lahayn dambiyada ay galeen iyadoon loo eegaynaa la siiyaa tababaro isku mid ah si kuwa sannadaha u xukuman ama bilooyinka markii ay dhamaystaan xukunkooda ay si iskood ah uga shaqaystaan waddanka.
Waxyaabaha maxaabiista la baro ee aan aragnay waxaa ka mid ah tacabka beeraha sida khudaarta yaanyada, basasha, rumaanka, koostada, basbaaska oo dhamaantood markii ay soo go’do iyaga dib cuntada ugu darsadaan, sidoo kalena waxaa la baraa dhaqashada xoolaha sida ariga oo waxaaba loo sameeyey goob lagu dhaqo arriga.
Tababarada farsamada gacanta sida samaynta aqalada sariiraha, miisaska, kuraasta, harqaanka ama tolliinka dharka ayaa kamid ah tababarada maxaabiistan la siiyo, inkastoo qayb ka mid ah uu hakad geliyay cudurka COVID-19.
Maxaabiista ayuu sheegay in mudada ay xabisga ku jiri karaan baarista ay tahay 45- cisho, waa marka la mariyo nidaamka rumaanka ee garsoorka, arrintaas ayuuna sheegay inay ahmiyad gooni ah siiyaan si muwaadinka loo ilaaliyo xuquuqdiisa uu siinayo sharciga wadanka u dagsan.
Cadceedda mararka qaar loo ogolaadaa inay ku jimicsadaan ama shaqooyinka ay qabanayaan, taasi oo xiiso wayn u leh dadka maxaabiista ah ee xiran.
Taliyaha saldhigga bartamaha Bosaso Maxamuud Gasaale waa halka qofka maxbuuska ugu horaysa ee la keeno marka la soo qabto, wuxuu u sheegay barnaamijkan shaqadoodu tahay inay xabsiga ku hayaan 48- saacadood ilaa 24- saacadood sida sharciga uu dhigayo.
Taliyaha oo aan wax ka waydiiyay heerka xuquuqul insaanka saldhigga ayaa sheegay in hadda la soo kordhiyay adeegyo horay xabsiga uga jirin sida cutada in lasiiyo sadex waqti, dharka oo loo dhaqo todobaadkiiba hal mar, firaashyo habeenkii ay ku seexdaan.
Maxaabiista in kasta oo aan ogolaashiyo laga haysan in sawir laga qaadi karo, waxay haddana muuqato rajo soo kabasho dhanka shuruucda ah iyo ilaalinta xuquuqdooda.
FAALLOOYIN & FALCELIN