Wixii badawnimo ah iyo aqoon daro waa gaar,hayeeshee waxaynu wada ogsoonahay macnaha saxaafada dal leeyahay. Saxaafadu waxay leedahay aqoon u gaara oo
Wixii badawnimo ah iyo aqoon daro waa gaar,hayeeshee waxaynu wada ogsoonahay macnaha saxaafada dal leeyahay. Saxaafadu waxay leedahay aqoon u gaara oo kasoo bilaabata tacliinta dugsiga sare marka qofku suxufinoqonaayo. waxaana jira dunida dugsiyo sare oo lagu barto saxaafada kadibna looga sii gudbo jaamacada culuunta saxaafada lagu barto. markaa waa kuliyad dhan oo lamid ah kuliyadaha laamaha kale ee cilmiga.
Qofka noqonaaya suxufi waxaa waajib ah oo laga rabaa in uu soomaro dariiqeedii oo ah in uu leeyahay aqoon saxaafadeed heerkasta haka joogee.maha uun kaamaro laduubo iyo sawiro la qaado waa ka qodo dheertahay intaas.wariye nimadu waa xirfad aqoon lagu gaaro oo waqti qaadata dheer.hadaan intaa uuga haro qofka noqon kara wariye iyo wixii looga baahnaa.
Waxaa dalwaliba leeyahay wasaarad iyo wakaalad xakamaysa oo koontaroosha dhaqdhaqaaqa iyo tabinta warka dalka oo ah mid gudaha ah iyo mid dibdaba ah. Hadaba labadaa war dal waliba wuxuu leeyahay siyaasad iyo xeer u dagsan oo saxaafadu raacdo,mana jirto saxaafad xor ah sida ay dadka qaar u qaateen oo ka jirta dunida. Saxaafad xor ka ah dalka ay ka hawlgalayso,oo dalkaa arimihiisa gudaha iyo dibada ka baahisa wax allaale iyo waxay doonaan,oo aan lahayn tifo tire qaran iyo wakaalad hubisa warka kama jirto dunida.
Saxaafada maraykanku masii dayso war dalka gudihiisa ah ama dibadiisa ah oo aysan wakaaladi iyo tafa tire qaran hubin,dalalka kalana warkoodaba iska daa. Saxaafada waxay kashaqaysaa danta dalkeeda iyo wixii hormarkooda iyo amaankooda waxtarka u leh,waxayna ku shaqaysaa danta dadka iyo dalka,waxayna difaacdaa danaha iyo maslaxada dawladooda iyo dalkooda.
QAABABKA DAL LOO BURBURIYO QAYBTA UUGU WAYN WAXAA KAMID AH SAXAAFADA OO CADAWGU QABSADO
Dalkeenu kolkuu burburay ee maqnaansho dawladeed dhacay,xasaafadiina waxaa qabsaday cadawgii soomaaliyeed wakiiladii uu inagu dhex abuurtay,mudadaas dheer saxaafada dalkeenu ma ahayn mid shariyaysan mana aha mid u adeegta danaha qaranka soomaaliyeed,waxayna dalkeena ku hogaamisay wado qaldan iyo u adeegid shisheeye.
Aad ugu fiirsada kol hadaynu niri saxaafadu waxay leedahay tafa tire iyo wakaalad ay hoos timaado,kol hadaynu niri saxaafadu waxay u adeegtaa danaha dalkeeda,waxaa is waydiin leh saaxaafadan jaantaa rogan ah oo tirada badan yay u adeegaan? yaa mu shahar siiya? yay qancinayaan oo warka u tabaniyaan oo warkaa ka faa iidaya oo dirsaday iyaga? Mawaxaa jira nin qalab warbaahin oo qaali ah haysta,oo dad shaqaaleeyay,oo intaa meel kasta war doonimo u galaaya oo intaas oo dhan u qabanaya si bilaash ah oo cid wax kusiisa iyo cid uu u adeegayaaba ma jirto masidan ayaan ku qanacnaa?
Maya weeye,xagee ka socdaa suxufiga soomaaliyeed ee dalkeena ku sugan,yuuse u adeegayaa? Waxaan xasuustay dalka RUWANDA madaxweyne Paul Kagame markuu dalkiisa oo qabiil qabiil isu xasuuqay oo dalkiiba dhulka lala siimay uu dib u yagleelaayay,waxa uu sameeyay laba qodob oo kaliya ugu horayn.
1.Saxaafadii shisheeyuhu qabsaday,isagaa lawareegay dalkana kasifeeyay kuwii u adeegaayay shisheeyaha,nin walbana waxa uu waydiiyay oo kaliya wariye walba hal su aal uun oo isku mid ah, Dalka Runwanda kuma dirsan adiga in aad warka u tabiso umana shaqaysid lacagna kuma siiyo hadaba Adeer yaad ushaqaysaa? wax cararay iyo wax kabaxay jaajusnimadii ayay noqdeen iyo qaar yaroo go aan saday intay runta u sheegeen in ay hada kadib dalkooda u shaqaynayaan sharcigana raacayaan dalka.
2.Ciidamada qaranka oo uu dhisay sida uu dhisayna waa isagaa ku qoray gacantiisa ciidamada. kadibna wuu guulaystay dalkiisiina cadawgii gudaha wuu ka adkaaday maantana waa dalalka uugu hormarsan afrikada madoow.
Horaan u sheegnay in shabakad maafiya ah oo isku xiran dalkeena haysato gaar ahaan MOGDISHO,iyagoo uuga faa iidaysanaaya magaalada oo ah caasimad ilaa hada dadka soomaaliyeed isku raacsan yahay. waxay ka kooban yihiin sidaynu sheegnay horeba sidan hoos ku qoran.
1.Siyaasiyiin kuwo ku gabada oo iska dhiga mucaarad oo ay horbaadayaan madaxeynihii hore xasan sheekh,fiqi,iyo kuwan daba socda oo la dhumiyay waa odawaa iyo mahad salaad iyo cabdishakuur,dadka qaarbaa u yaqaan siyaasiyiinta xanaaqsan.
2.Ganaacsato suuqa bakaaraha fadhida oo ku qariya lacagaha shabaabku hawlgalaan,lacagaha siyaasiyiinta xanaaqsan iyo lacagaha loogu tala galay in dalkeena lagu burburiyo,waxayna dumiyaan suuq kasta oo MOGDISHO ka furma,si ay lacagaha dibada ka yimaada ee cadawgu soo galiyo dalkeena uuga dhigaan lacag ku timid ganaacsi suuqana laga dhigo suuq shaqo ka socoto oo camiran. ganaacsatada bakaaraha iyaga xabadu makarto sida siyaasiyiinta xanaaqsan cidina ayaga utaaban oo kale!! masaakiinta unbaa lagu dilaa iyaga unbaana dila
3. Ciidamada lahawl galiyo oo kala ah kuwo ciidanka xooga dhex jiifa oo isdiiwan galintii iska diiday saad ogtihiin qoladan afka waa ufuran yahay, iyo wajiga kale oo ah afka oo laduubto magucuna yahay shabaab! kuwan waxay ka amar qaataan siyaasiyiinta xanaaqsan iyo ganaacsatada suuqa bakaaraha.
4.Dawlado iyo shirkado cadaw ah soomaaliyeed sida e-maraatka oo bixiya dhaqaalaha hawshaan lagu fuliyo si dalkeenu u helin dawladnimo iyo xasilooni. Hadaba shabakada isku xiran ee hortaagan dawlad in dalkeena ay ka dhalato,dadkana ku laaya Mogdisho waa sidaa.
SHABAKADII ISKU XIRNAYD QAYBTA BAARLAAMANKA U FADHIDA EE ISKA DHIGA MUCAARADKA OO LA SHAQAYEEYAY WARDOON U ADEEGAYA DANAHA GURACAN EE SHISHEEYE TANOO SHACABKII SOOMAALIYEED LAYAABEEN IYO BAARLAMAANKIIBA.
Waxaa la fashiliyay mashruuc dibada looga soo dhiibay,oo ahaa in laga hortago wiiqida dawlada soomaaliyeed oo shacabkeeda kaashanaysa ay wiiqday argagixida cadawga ah ee afka duuban. gacan saraynta ciiamadeena amaanku ay ka gacan sareeyaan iyo baacsiga ay baacsanayaan cadawga shacabka Mogdisho iyo guud ahaan soomaaliya ayaa laga xumaaday. waxaana laysku dayay in lacago badan lagu bixiyo in baarlamaanka soomaaliyeed looga yeero hay adihii iyo taliyayaashii amaanka ee guushaa keenay!!
Suaalo loo soo dhiibay oo ah in cadawgu ogaado qaabka iyo sifaha loomaray adkaanshaha laga adkaaday cadawga shabaabka in bal wax uun laga ogaado, hala warysto taliyayaasha qaranka. waxaa kaloo dhinacsocota in arimahan looga dhigo mashquul si ay fursad u helaan shabaab,waa mashquulin iyo abuurid qalalaaso. maadaama dalku dagaal gudaha ah ku jiro cadaw iyo nin shisheeye u shaqaynaaya mooyee nin wadani ah oo xalaal ah oo xildhibaan ahi ma docwareemi karo hawlgalka kuwa shacabka gumaaday lagu baacsanaayo in uu ku faraxo oo sii dhiiri galiyo mooyee.
Waxaa soobaxay xildhibaano ka gadooday in layska celiyay oo la jabiyay shabaab!! waxayna baarlamaankii soo galiyeen iyagoo awooda xasanada xildhibaanimo si xun u adeegsanaaya wariyaayaal aan dawlada soomaaliyeed u diiwaan gashanayn,cid ay u shaqeeyaan aan la ogayn? hadaba waxaa waajib ku ah dawlada soomaaliyeed in xildhibaanadu cadeeyaan saxaafadaa xorta ah ee ka xortaha danaha dalka iyo dawlada iyo dadka soomaaliyeed halkay isku barteen iyo ciday u shaqeeyaan iyo sababtay ugu yeereen? Arimaha baarlamankan la dhex jiifo oo cadawgu dhex jiifo waxaa kala hufidiisa leh hay ada dalwalba ilaalisa ee ah Hay ada nabadsugida qaranka soomaaliyeed. dabagalka iyo sugidu waa in ay wada socotaa waa maxay dalkan sirdoon la aanta ahi?
Baarlamanku maha meel cadawgu ku dhuumaalaysto oo inooga gabado! xildhibaanada markay dalka ka baxaan waa in lala socdaa ciday la kulmaan markay gudaha joogaana waa in dabagal xoogan jiraa maxaayeelay waa cadaan nin walbaa arko in cadaw dhex jiifo baarlamaanka u adeegaaya oo la shaqaynaya shabaab walaahi iyo bilaahi iyo talaahi in ay yihiin iyagii oo aan afku uduubnayn oo kaliya uun.eeg una fiirsada askari miskiin ah oo ilmaha u xamaasha waa la dilayaa oo waxaa laleeyahay dawladuu u shaqeeyaa waa gaal laakiin siyaasiyiinta xanaaqsan MOQDISHO ayay dhex laafyoodaan cid taabataana majirto!! maxaa kuubaxay? hay ada nabad sugida waa jiifaan cid ay ugaartaan lama arko! waa in dawladu arinkaa dib boodhka uga jaftaa. shircigaa qaba ninka kudilaya in aad disho,dawladnimadu maha mid ku timaad waligeedba waxaan ahayn in loo dhinto mooyee wax kale.
Adeer ninka nabad iyo nolol inoo diidan iyo in aan noqono umad jirta oo dawlad ah waa waajib in aan ku ruuxbaxnaa suuro galna maha in aan wada noolaano cadawgaas. ninbaa leh wariyaan ahay dalkaagii buu jaajuusayaa waana daawanayaa sababtoo ah waa reer hebal adeer waxaasi shaqayn mayso hacadeeyo ciduu u adeegayo kadibna ha lasugo. waxaan illaahay ka baryayaa in uu dalkeena ka dhigo mid nabdoon soomaali oo dhamina gacmaha is qabsato,kuna noolaadaan nabad iyo nolol wanaagsan oo dagan oo xasiloon.qaranimo iyo dawlad nimo ayaan rabnaa soomaalinimo ayaan rabnaa dalka aan u dhimano waxaan hubaa in aan guulaysanayno.
waxaa xasuus mudan sidoo kale dalkii USSR ee rashiya in 1991 la burburiyay dawladiisii kadibna ay qabsatay saxaafada xorta ah!! wiil wadani ah oo layiraahdo Putin ayaa u kacay dalkaas oo gacan ku dhigay bir ah saxaafadii xorta ahayd! isagoo dalkii ku soo dabaalay saxaafad u adeegta danta dalka iyo dadka rashiya oo ku shaqaysa xeerka saxaafada dalkooda u dagsan, halka saxaafadii xorta ahayd u kala firdhadeen dalalkii ay u adeegayeen.
W/Q yuusuf Cumar
[email protected]
COMMENTS