Tan iyo markii magaalada Casmara ee caasimadda Ereteriya uu booqashada ku tegey Madaxweyne Maxamed Cabdilaahi Farmaajo sannadkii tegey waxaa jiray cabasho ka soo baxaysay waddanka Jabuuti oo ku aadanayd in xiriirka degdegga ah ee dhexmaray wadamada Itoobiya, Ereteriya iyo Soomaaliya, waxayna Jabuuti u aragtay arrintaas mid iyada go’doon lagu gelinayo.
Arrinta waxay sii xoogaysatay markii magaalada Baxrul-daar ee caasimadda ismaamulka Amxaarada Itoobiya ay mar kale saddexda hoggaamiye ee Itoobiya, Soomaaliya iyo Ereteriya heshiis saddex geesood ah ku gaareen. Heshiiskaas Jabuuti keliya ma ahayn tan u aragtay dhibka ee sidoo kale waxaa guux ka soo yeeray dawladda Kenya oo u aragtay in heshiiskaasi keenay isbaahaysi cusub oo qawmiyada Kushitigga (Soomaalida, Oromada, Tigreega iyo Canfarta) dhexmaray, uuna khatar ku yahay inuu burburiyo heshiiskii hore ee isbaahaysi ee Amxaarada iyo Baantuuga wada galeen sanadki 1966, ayna qalinka ku duugeen Jomo Kenyatta (Uhuru Kenyatta oo wiilkiisa ahna uu hadda yahay Madaxweynaha Kenya) oo Kenya madaxweyne ka ahaa iyo Xayle Salaase oo Itoobiya boqor ka ahaa.
Heshiiska saddexda Hoggaamiye ee Itoobiya, Ereteriya iyo Soomaaliya wada galeen waddamada ka carooday midba ujeedo gaar ah ayuu lahaa. Jabuuti waxa ay u arkaysay in iyada oo weli aysan Ereteriya ka heshiin collaaddii dhexmartay ay khalad tahay in go’doominta Geeska Afrika ka saarayd muddada dheer laga qaado.
Jabuuti marka laga soo tago in Madaxweyne Ismaaciil Cumar Geele isu arko mar kasta arrimaha masiiriga ah ee Soomaaliya in talo laga weydiiyo, ma jirto cadaawad hoose iyo shaki uu ka qabo heshiiska dhexmaray saddexda waddan, waxayna mucaraddiisu salka ku haysaa inaan talada wax laga weydiin, waxna laga siin.
Kenya iyadu waxay u arkaysay khatar tan ka weyn oo ah in isbaahaysi cusub uu dhex marayo qawmiyado ay mar hore siyaasad ahaan iyo istiraatiji ahaanba u colloobeen, kana dhexeeyo ismuquuqnin awoodeed iyo dhul balaarsi, taasina Kenya waxa ay ku keentay in ay siyaasaddo ka duwan kuwii hore la soo baxdo. Taasina waa qayb kamid ah xiriirka liita ee wakhtigaan u dhexeeya Soomaaliya iyo Kenya.
Booqashada 16kii Maarso uga bilaamatay Muqdisho waxay furtay weji cusub, waxay labada hoggaamiye ogaadeen in ay madax u yihiin dad isku mid ah oo siyaasad kasta oo timaadda aysan kala geyn karin, waxaa kale oo ay tahay dhoolotus gobolka ah, taas oo tusinaysa hoggaamiyayaasha waddamada kale in wax kasta oo dhaca aysan labadaan waddan marna kala fogaan karin, isuna yihiin garab. Runtii waa farriin dadban oo gaaraysa waddamada Geeska Afrika oo ay ka jiraan mawjado siyaasadeed oo si degdeg ah hadba isu bedelaya.
Madaxweyne Ismaaciil Cumar Geelle marka laga soo tago turxaanbixinta xiriirka labada dal iyo furitaanka dhismaha safaaradda cusub ee Jabuuti ay yeelanyso, waxaan kale oo isleeyahay socodkiisan in uu talo oday Soomaaliyeed ahaan ah siiyo qaybaha dawladda Soomaaliya, sida Baarlamaanka, Aqalka Sare iyo Xukumadda uu Raysal Wasaaraha ka yahay Xasan Cali Khayre.
Arrinta kale ee muhiimka ahi waa in uu muujiyey Madaxweyne Ismaaciil Cumar Geelle in madmadow kasta oo jira Soomaalidu isu tegi karto oo kaligeed wada hadli karto, waana tallaabo leh dhiirigelin in qaybo kale oo Soomaalida ah markastana ku dooda in Soomaali arrimaheeda shisheeye dhexgalo ay ku tusaale qaadan karaan.
Maxamed Xasan Maxamed (Cirro) | Email: [email protected]
U dhaaf Halcelis