Qoraalka hoose oo markii hore ku qornaa afka Ingiriiska waxaa nala qaybsaday Abukar Arman, halkanna waxaan dhegaystayaasha iyo akhristayaasha Radio Daljir kula qaybsanaynaa tarjumaadda qaraalka
***
Qaybta 2aad (10-1): Ramadaan waa dhammaad, waxaana maanta idin la qaybsanaynaa 10 kii qodob ee ugu danbeeyey soddon qodob oo qotodheer oo Muslimiintu xusaan bisha Ramadan. Tobankaan qodob waan idiin dib-dhigay si ay u noqdaan kuwo aad xasuusnaataan bisha Ramadan kabacdi.
Toban, Jihaad kan ugu daran waa kan aad naftaada kula jidhid adiga oo isku dayaya in aad naftaada ka dhowrtid xumaato iyo damaca xunba. In aad qalbigaaga ka sifayso oo aad iska dhowrto damacyada ay ka mid yihiin gogol-dhaaf, masayr, xanaaq daran (ha sababo xanuun ama xanaf), iyo kuwaas oo kale waa ammuuro kuwa uga daran in laga digtoonaado.
Sagaal, xakamee qabkaaga (dadkana ha quursan) oo u noolow sidii qof aan dadka waxba dheerayn. Astaamaha qadduuca iyo kaligicunku waa kuwo laga fogaado, siiba kuwa awoodda ka agdhow iyo kuwa haya huggaanka bulsho.
Siddeed, Niyad sax ah iyo qalbi saafi ahi wax walba waa saxaan. Xaal adduunku wuxuu ku salaysanyahay wax walba iyo natiijadooda, meesha fooqa sare niyaddu wax walba xukunto.
Todoba, cibaadada iyo Eebbe kacabsigu waa halbowlaha nolosha. Waa mid noloshu ku dhisantahay waana kan mugdiga iyo jaahilnimada meel kaa saara. Cibaado tan ugu suubban waa adoo Eebbe mar kasta maanka ku haya, noloshaadana ku saleeya, ogaadana in aad hortagi doonto xaakinka dhammaan xaakimiinta.
Lix, masaakiinta, kuwa baahan, iyo kuwa dhibban garab-istaag, u hiilli, oo garbo-u-yeel. Haddii awooddu ay ku ciisho, qalbiga uga hiilli, kuwa dhibka ku hayana qalbiga ka nac.
Shan, aqoon-xumida iska dawee oo haddii aadan aqoon ama aadan hubin, weyddii kuwa yaqaan. Haddii xaqiiqadu kaa kala dhantaalantahay, ka raadi kuwa aqoonta ehel u ah, diin kasta oo ay haystaan.
Afar, meel iyo marxalad kasta oo la joogo, mid kasta oo idin kamid ahi waa huggaamiye. Marxalad kasta oo nololeed, mid qoys, mid bulsho, ama mid shaqo, iwm., qof kasta huggaan buu hayaa, sidaas darteed mid kasta waxaa lagu qiimayn doonaa sida uu uga soo dhalaalo waajibaadka saaran.
Saddex, jihaad kan ugu roon waa kan aad runta taabsiisid kuwo awoodda ka agdhow ee haya huggaanka bulsho. Ha saacidin kaligitaliye, ha yeelin kadeed, oo waligaa huggaan la’aan iyo dawlad la’aan ha ka dooran kadeed.
Labo, darisku xaq gooni ah iyo xuquuq bay kugu leeyihiin. Xin iyo xumaato ka dhowr, oo adoo dharegsan ha seexan ee hubi in darisku aysan gaajo la seexan. Daris waa kan 40 guri jiha kasta kaa jira.
Kow, runtu waa mid oo waa mid kaliya. Waa runta raagta oo aan marna isbadalin oo runtu waa Rabbi. Rabbi baa uunka abuuray oo waqtigana yagleeyey.
***
Runta ku dhaqan oo Rabbi xasuuso mar kasta iyo meel kasta.
***
Qaybta 1aad: 30-11
***
Bisha Ramadan ee barakaysan waa bil cibaado, waana bil nafta loo huro Eebbaha na abuurtay. Waa bil qofku dib-isku-xisaabiyo, dib-isku-daalacdo, isa saxo, asaga oo hubinaya shakhsiyaddiisa, macnaha Muslinimadiisa, iyo sidii uu u buuxin lahaa doorkiisa dunida.
Waa bil qofku iska nadiifiyo wixii qashin, qurun, iyo sun adduun qalbigiisa ku ururay, ogaanshihiisa iyo ogaansho la’aantiisba. Laakiin waxba waxbay ka muhiimsanyihiin e, bisha Ramadan waa bil laga rabo in qofka Muslinka ahi uu xasuusto, hadana uu xuso fikrado qotodheer oo Nabi Maxamed baray kuna baraarujiyey dadkiisii diinlaawayaasha ahaa, kuwaas oo xumaatooying badan faraha kula jiray, haba ugu darnaato gawraca gabdhaha dashay.
Waa soddon qodob oo qotodheer, waana sidan:
Qododobka soddonaad, in qof si caddaalad darro ah loo dilo waxay u dhigantaa adiga oo dilay ummaddii Eebbe oo dhan. Noloshu waa mid Eebbe barakeeyey, sidaas darteed ma ah mid u furan in qof uu si dheel-dheel iyo sharcidarro ah u burburiyo.
Labaatan iyo sagaal, Deganaansho iyo dulqaad baa daweeya qalbiga dhaawaca ah, xoojiyana xiriirka dadka ka dhexeeya. Aargoosigu xal ma keeno, waana sii xoojiyaha nacaybka iyo dhiigga oo si macno darro ah oo joogto ah u qulqula. Sidaas darteed cafi kuwa kugu xadgudba; raadi kuwa xiriirkaaga gooyey; gacanta u fidi kuwa xaqaaga iyo xuquuqda beeniyey, oo cafi kuwa kugu xadgudbay oo dhibbanaha kaa dhigay.
Labaatan iyo siddeed, wanaag sheeg ama shib ahoow. Carrabku caadi ma aha waana mid loo adeegsan karo sharka iyo khayrkaba. Ma jirto xubin la mid ah xubnaha qofka oo sida carrabku wax u bi’iyo u bi’in karta, ama sida uu wax u dhiso u dhisi karta.
Labaatan iyo toddoba, mar kasta muuji caddaalad, naxariis iyo dareen-wanaag. Sidaas darteed dadka isku si ula dhaqan oo ha soo kala dhawaysan, xataa kuwa aad is leedahay “ma ay astaahilaan.’
Labaatan iyo lix, mar kasta la jir oo la safo caddaaladda adoon ka jirin kuwa aad jeceshahay iyo waliba naftaada. Qabiilka iyo nin-jeclaysigu yaysan ku indhatirin oo yaysan ku illowsiin kuwa dhibban iyo kuwa la illaaway.
Arag Bogga Xiga > Hoos arag oo riix Page 2
Labaatan iyo shan, muuji dhaqan-wanaag, dadkana ula dhaqan hufnaan tan ugu habboon iyo waliba carrab kan ugu fiican. Fulinta Labada kore waxay muujinaysaa in aad tahay qof cibaado oo leh anshax suubban.
Labaatan iyo afar, sida aad dadka ula dhaqantid waxay muujinaysaa kana tarumaysaa xiriirka adiga iyo Eebbe. Maalinka aad dhalatid illaa dimisho waxaad magan u tahay naxariista dad kale, marka dhaqan-wanaag muuji, una roonoow kuwa aad dhaantid.
Labaatan iyo saddex, wixii laguu dhiibto dhaqaale oo yaysaan kaa dhicin. Noqo qof ay aamini karaan kuwa aad isku diinta tihiin iyo kuwa haysta diimo kaleba.
Labaatan iyo labo, cilmi dheef leh raadi illaa iyo saacadda ugu danbaysa ee ambabaxaaga. Ogoow cilmi oo dhan dheef ma leh, cilmi dheef leh oo dhanna qalbigaaga ma dhiso, Eebbena kuuma dhaweeyo.
Labaatan iyo kow, xakamee qalbi-damacaaga si aadan ciil iyo caro ugu walbahaarin. Qofka is xakameeyaa waa mid ka adag caradiisa, waana qof adag oo qalbi xooggan.
Arag Bogga Xiga > Hoos arag oo riix Page 3
Labaatan, maalka adduunku waa meerto. Hadaba ogow maalka aad maanta haysatid ama awoodda aad maanta leedahay ayana waa meerto oo berri qof kale baa leh. Ma jiro qof, dawlad, qabiil, ama qowmiyad ay u qufulantahay.
Toban iyo sagaal, qofkii ka maran dadnimo iyo dulqaad wanaagna waa ka maranyahay. Isku day oo ku dadaal in aad wax walba qalbi wanaag ku abbaarto.
Toban iyo siddeed, ha khayaanin qof adoo khayaano hore kaga aarsanaya. Iska ilaali qaladaadkaas oo kale, maxaa yeelay waa kuwa ku sabiibixiya oo jaranjarada kaa tuura.
Toban iyo toddoba, isla-weynidu sharaf ma aha. Haddii aad aqoon sare leedahay waxaa jira mid kale oo kaa aqoon badan. Haddii aad maal leedahay waxaa jira mid kale oo kaa maal badan. Haddii aad awood leedahay waxaa jira mid kale oo kaa xoog badan. Sharaftu waa adoo Eebbe u dhawaada.
Toban iyo lix, huggaamiyaha dhabta ahi waa kan dadkiisa u hagar baxa, naftiisana u hura. Huggaamiyuhu ma aha in uu garabka surto awood iyo xuquuq uusan xaq u lahayn.
Arag Bogga Xiga > Hoos arag oo riix Page 4
Toban iyo shan, wax walba meel-dhexaad bay leeyihiin, la’aanteedna waa waxba. Sidaas darteed noloshu waa miisaan u baahan taxaddar dheeri ah.
Toban iyo afar, walaalkaa la jecloow wixii aad naftaada la jeclaatid. Sidaas oo kale, wixii aad necebtahay waa in aad ogaatid in walaalkaa asna necebyahay, marka waa in aad la nebcaatid. Walaaltinimadu waa fikir sida jaranjarada loo tafo, oo nolosha iyo dadnimada baa walaal lagu wada yahay.
Toban iyo saddex, ha la ogaado kan noogu taajirsan oo noogu qanisan waa midka qalbigiisu qanac yahay. Sidaas darteed taajirnimada runta ahi waa mid maskaxda ka dhalata. Waa mid bakhaylnimo ka fogaata, kuna qanacsan inta Eebbe u igmaday.
Toban iyo labo, Diinta Islaamka lama iskuma maquunin karo, laablakacna laguma gali karo. Wacyiga diinta iyo imaanku waa mid qalbiga ka soo go’a ee ma aha mid jajuub iyo khasab la isugu dhiibo ama xiiso iyo laablakac lagu rumeeyo.
Toban iyo kow, qofna qofka kale kama laandheeraysna, dhan qabiil iyo mid dhalasho, waxna ma dheera aan ka ahayn dadnimadiisa. Umadda oo dhan waxay ka soo farcantay Aadan, Aadan asna dhoobo baa laga abuuray.
***
Qoraalka oo dhammaystiran kuna qoran afka Ingiriiska HALKAN RIIX.
………………………………………………………………………….
Abukar Arman waa qoraa, diblomaasi hore, waana bulsho-u-adeege falaanqooyinkiisa siyaasadda adduunka iyo diinta aad loo daabaco, loona daalacdo. Wuxuu wax ku qoraa Foreign Policy Association http://foreignpolicyblogs.com/author/abukararman/
***
Abukar Arman is a writer, a former diplomat and an activist whose work on foreign policy, geopolitics and faith is widely published. He also blogs at Foreign Policy Association http://foreignpolicyblogs.com/author/abukararman/